چک بلا محل چیست | قوانین صدور چک برگشتی

بسیاری از مردم درگیر چک بلامحل یا چک برگشتی میشوند و زمانی که به این موضوع بر میخورند راه صحیح برخورد با آن و قوانین مربوط به آن را نمیدانند. در این مقاله قصد داریم هر آن چه که باید درباره چک برگشتی و چک های بلامحل بدانید را برای شما توضیح داده ایم.

اگر درگیر مسائل حقوقی و قضایی بانکی هستید حتما از مشاوره تلفنی رایگان بهترین وکیل بانکی در تهران استفاده کنید. همیشه مشورت با یک فرد آگاه قبل از هر کاری، کارساز خواهد بود.

چک بلا محل چیست

برای تعریف چک بلا محل بهتر است ابتدا بگوییم : محل چک چیست؟

محل چک در حقیقت بانک و یا موسسات اعتباری شبیه به آن را شامل می‌شود که صادرکننده باید در تاریخ ذکر شده در چک، در محل مذکور مبلغ درج شده را در آن داشته باشد.

در حقیقت چک بی‌محل یا چک بلا محل چکی است که صادر کننده، آن را بدون داشتن مبلغ درج شده روی چک صادر نماید.

توجه داشته باشید که چک بلا محل با چک پرداخت نشدنی تفاوت دارد و این تفاوت هم در نوع خود جرم و هم در مجازات کیفری آن است. شما در صورتی که اقدام به صدور چک از حساب مسدود نمایید، در حقیقت چک پرداخت نشدنی صادر کرده اید که مجازات ها و قوانین خاص خود را دارد که البته هر کدام از این دو به طور مجزا یک جرم عمدی محسوب مي‌شوند.

نکته ای که حائز اهمیت است این است که اگر شخص بداند که در حساب بانکی اشت مبلغ کافی برای پرداخت چک وجود ندارد و چک صادر کند از نظر قانون مجرم است و میتواند تحت تعقیب کیفری قرار بگیرد.

پیشنهاد مطالعه: ضمانت نامه بانکی یکی دیگر از ابزار تسهیل در معاملات تجاری است. برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله ضمانت نامه بانکی چیست را مطالعه کنید.

رفع سو اثر صادر کننده چک بلا محل

جهت رفع سوء اثر صدور چک های بلا محل می‌توان با ارائه لاشه چک به بانک پس از پرداختن وجه درج شده روی چک به شاکی، گرفتن رضاینامه از شاکی درباره چک برگشتی صادر شده و گرفتن گواهی اتمام عملیات چک از ادارات قضایی اقدام نمود.

پرداخت وجه چک به این صورت است که با واریز مبلغ چک به مبلغ صادر کننده، بانک اقدام به انسداد حساب وی تا زمان پرداخت به شاکی می‌نماید و همچنین، موظف است تا سه روز دارنده چک را جهت اقدام برای نقد شدن چک مطلع کند.

پیشنهاد مطالعه: یکی دیگر از اسناد بانکی و تجاری برای تسهیل تجارت، سند رهنی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مقاله سند رهنی چیست را مطالعه کنید.

شاکی کیفری چک بلا محل کیست

دارنده چک، باید با تنظیم شکایت نسبت به تعقیب قانونی صادر کننده چک بلا محل اقدام نماید. کسی که حق شکایت کیفری نسبت به چک برگشتی را دارد، از نظر قانون اولین نفری است که نسبت به وصول مبلغ از طریق بانک اقدام نموده است که گواهی عدم پرداخت به اسم آن شخص صادر می‌شود. برای اثبات اینکه اولین نفر چه کسی بوده است، بانک موظف است اطلاعات دقیق وی را پشت چک و با نوشتن تاریخ ذکر نماید.

قوانین صدور چک برگشتی

طبق قانون، فرد در صورت صدور چک برگشتی مجرم شناخته شده و همان طور که در قسمت های دیگر مقاله ذکر شده است صدور چک بلامحل یک جرم کیفری است و فرد با توجه به مبلغ مندرجه روی چک مشمول مجازات خواهد شد.

البته همانند تمام جرم های دیگر این مورد نیز با توجه به شرایط وقوع استثنائاتی را شامل میشود که در زیر به آن خواهیم پرداخت ولی به صورت کلی و در صورتی که وقوع جرم کیفری اثبات شود، فرد خاطی با توجه به مبلغ مندرجه روی چک مشمول مجازات خواهد شد.

در صورتی که چک، برگشت بخورد، فرد خاطی می‌تواند با اثبات اینکه چک وعده دار بوده، خود را از زمره مجرمان کیفری جدا کند. البته اثبات این موضوع معمولا کار راحتی نخواهد بود.

همچنین در صورتی که چک برگشت خورده به عنوان ضمانت نامه یا ضمانت حسن انجام کار به یک شخص یا کارفرما داده شده باشد و یا در صورت سفید امضا و بدون تاریخ بودن چک، فرد صادر کننده چک یک مجرم کیفری نخواهد بود.

مجازات صدور چک بلا محل

مجازات کیفری صدور چک بلا محل با توجه به مبلغ مندرجه روی چک تعیین می‌گردد که اگر کمتر از یک میلیون تومان باشد حداکثر تا شش ماه، بین یک میلیون تا پنج میلیون تومان از شش ماه تا یک سال و برای وجوه بالای پنج میلیون تومان حبس یک الی دو سال بریده شده و صادرکنندگان چک بلامحل از داشتن دسته چک تا دو سال محروم می‌گردد.

پیشنهاد مطالعه: قرارداد مضاربه یکی از راه های دریافت تسهبلات از بانک است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد مقاله قراداد مضاربه چیست را مطالعه کنید.

پیگیری ثبت چک بلا محل

برای پیگیری چک های بلا محل پس از مراجعه به بانک و درخواست صدور گواهی عدم پرداخت، با دریافت کد رهگیری روی گواهی بایستی به دفاتر ادارات قوه قضاییه مراجعه کرده و با ثبت شکواییه دادخواست خود را مطرح کنید. در صورتی که چک شما طبق قوانینی که پیش تر ذکر شد دارای مشخصات کامل و نیز بدون ایراد و خط خوردگی و نقص باشد، به شخص صادر کننده چک ده روز مهلت پرداخت داده می‌شود که در صورت عدم پرداخت بعد از ده روز با فرد خاطی برخورد قضایی خواهد شد.

حقوق دارنده چک بلا محل

دارنده چک می‌تواند در تاریخ ذکر شده روی چک با مراجعه به بانک جهت نقد کردن مبلغ مندرجه اقدام نماید و در صورتی که حساب صادرکننده بسته بود یا موجودی آن کمتر از حد ذکر شده روی چک بود می‌تواند چک را برگشت بزند.

نحوه شکایت چک بلامحمل

در صورتی که دارنده چک تا مدت ۶ ماه پس از تاریخ چک برای برگشت زدن آن اقدام ننماید و گواهی عدم پرداخت دریافت نکند، امکان صدور شکواییه برای وی وجود نخواهد داشت.

در چه صورت نمیتوان اقدام کیفری علیه صادر کننده چک بلا محل انجام داد؟

در صورتی که چک به عنوان ضمانت، بدون تاریخ و یا چک سفید امضا نباشد و در صورتی که تاریخ صدور آن به روز نباشد امکان شکایت کیفری تحقق جرم صدور چک بلامحل وجود ندارد. مواردی که نام برده شد اصولا با هدف نقد شدن صادر نگردیده و از طریق پشت نویسی امکان تشخیص آن ها از چک های دیگر وجود دارد.

پیشنهاد ویژه: اگر در گیر مسائل کیفری چک و سفته شدید، حتما از مشاوره تلفنی رایگان وکیل کیفری متخصص در تهران استفاده کنید.

اقدامات لازم تا زمان رسیدگی به پرونده چک برگشتی

اگر صادر کننده چک برگشتی فراری باشد و شما نگران خروج از کشور او باشید می توانید از دادگاه قضایی مورد نظر درخواست کنید تا دستور ممنوع الخروج او صادر شود. معمولاً با تنظیم شکایت علیه صادر کننده چک بلامحل دادگاه تنها به جنبه جزایی صدور چک برگشتی رسیدگی می کند و شما باید برای محکومیت صادر کننده چک به پرداخت مبلغ درج شده در چک در اولین جلسه برای رسیدگی به جرایم صادر کننده دادخواست ضرر و زیان را تقدیم دادگاه کنید.

اگر تا این مرحله موفق به محکومیت صادر کننده چک بلامحل شدید می توانید حکم جلب سیار متهم را از دادگاه دریافت کنید تا بتوانید به سرعت او را دستگیر نمایید.

در صورتی که صادر کننده چک برگشتی دارای اموال منقول و غیرمنقول باشد شاکی میتواند تقاضای صدور قرار تامین خواسته از دادگاه کند که با اجرای این تقاضا اموال صادر کننده چک برگشتی توقیف خواهد شد.

برای تنظیم دادخواست ضرر و زیان در دادگاه باید برگ‌های مخصوص دادخواست با درج نام خواهان و خوانده تنظیم شود که این کار از عهده وکیل بانکی متخصص برمی‌آید.

مدارک پیوست دادخواست

ابطال تمبر هزینه دادرسی

تصویر پشت و روی چک در دو نسخه و الصاق تمبر بر روی هر برگ

نسخه دوم دادخواست به تعداد خواندگان به همراه یک نسخه اضافی

دارنده چک برگشتی مانند همه اسناد رسمی لازم الاجرا برای مطالبه وجه چک برگشتی خود می تواند به مرکز اجرای ثبت و اسناد مراجعه کنند و چک را به اجرا بگذارد.یکی از ویژگی های چک این است که جزو اسناد رسمی لازم الاجرا به شمار می رود و دارنده چک بلامحل می تواند برای مطالبه وجه تنظیم شده در چک دوایر اجرای ثبت و اسناد مراجعه کنند و چک برگشتی خود را به اجرا بگذارد.

مهلت شش ماه طرح شکایت کیفری چک بلا محل

در بعضی از چک های برگشتی ادعای بدون تاریخ و سفید بودن چک وارد می شود که مدعی باید برای اثبات این ادعا مدارک رسمی و قابل ارائه را به مراجع قضایی ارائه دهد.

مراجع قضایی می توانند بر اساس درخواست مدعی توسط یک متخصص و کارشناس خط و تحریر موضوع را کار شناسایی کنند.

بر حسب مبلغ درج شده در چک برگشتی مطابق ماده ۷ قانون صدور چک شش ماه تا دو سال حبس برای صادرکننده چک پیش‌بینی شده است. مطابق ماده ۱۰ قانون چک هر کس با آگاهی به بسته بودن حساب بانکی اش چک بلامحل صادر کند به حداکثر مجازات یعنی دو سال حبس محکوم می‌شود و به مدت ۲۲ سال از داشتن دسته چک ممنوع خواهد بود.

اقدامات پس از تنظیم شکواییه چک بلامحل

پس از آن که شکواییه تنظیم شد باید به بخش ارجاع شکایات در حوزه قضایی در محدوده بانکی که قرار است وجه را بپردازد مراجعه نمایید.

معاونت ارجاع حوزه قضایی دستور خواهد داد که تحقیقات مربوطه در محدوده سکونت فرد صادر کننده چک انجام شود.

پس از آن که دستور توسط مقام قضایی حوزه انتظامی دریافت شد یک اخطاریه 3 روزه صادر میگردد که به آن اخطاریه حسن نیت میگویند.

اگر صادر کننده چک برگشتی بعد از گذشت 3 روز توانست رضایت شاکی را جلب کند و وجه چک را پرداخت کند شاکی رضایت خود را اعلام کرده و با ارائئه لاشه چک پرونده مختومه اعلام میگردد.در صورتی که رضایت شاکی جلب نشد و صادر کننده حضور پیدا نکرد طبق دستور مقام قضایی حکم جلب متهم صادر میگردد.

صدور چک برگشتی از جمله جرایمی میباشد که تا زمتنی که دارنده چک شکایت نکند صادر کننده چک قابل تعقیب نیست و از زمان شکایت پرونده در جریان بررسی و رسیدگس حقوقی قرار میگیرد.

موارد تعقیب کیفری صادر کننده چک بلا محل

در صورتی که به دلایل مختلف، امکان نقد کردن وجه چک وجود نداشته و چک برگشت بخورد، شخص دارنده چک می‌تواند از طریق درخواست صدور اجراییه نسبت به تعقیب کیفری صادر کننده چک های بلا محل اقدام نماید.

البته شرط صدور اجراییه معتبر بودن چک، داشتن مهر و امضای چک از بانک و مطابقت امضای صادرکننده می‌باشد.

موارد برگشت زدن چک

در صورتی که وجه نقد کافی جهت انتقال از حساب صادر کننده چک به حساب گیرنده وجود نداشته باشد یا حساب صادر کننده چک مسدود باشد، یا اینکه به درخواست خود شخص صاحب حساب، امکان پرداخت مبلغ چک به گیرنده وجود نداشته باشد می‌توان چک را برگشت زد.

علاوه بر این موقعی که چک به تشخیص بانک دچار نقص و ایراداتی مانند خط خوردگی یا تطبیق نداشتن امضای صادر کننده می‌تواند از پرداخت وجه به دارنده خودداری نماید.